Endometrioza jest to bardzo częsta choroba ginekologiczna polegająca na występowaniu endometrium w dolnej części jamy otrzewnej. Używa się często określenia „endometriosis ex terna”. W obrębie jamy brzusznej stwierdza się obecność ognisk ekotopowych, które mogą występować z różnym nasileniem – od niewielu w jednym miejscu do dużej liczby ognisk rozmieszczonych na narządach miednicy mniejszej i otrzewnej. Najczęstsza lokalizacja tych ognisk to jajniki, zagłębienie odbytniczo-maciczne (zatoka Douglasa), esica, więzadło szerokie lub odbytniczo maciczne. Rzadziej występującymi miejscami są szyjka macicy, pęcherz moczowy, pępek, wyrostek robaczkowy, blizny po laparotomii. Topowa zmiana ma wygląd kulisty pęcherzyk o zabarwieniu od niebieskiego, poprzez brązowe do czarnego. Ta zmienność barw jest spowodowana krwawieniem, których następstwem są zrosty z otaczającymi narządami. Najczęściej zrosty tworzą się między nieruchomymi strukturami jak np. więzadło szerokie, jajniki, esica, tylna powierzchnia pochwy i szyjki macicy. Powstałe zrosty mają tendencję do pękania lub mogą powodować powstawanie dużych torbieli krwotocznych.
Głównym objawem jest ból, który zaczyna się zwykle w okresie przedmiesiączkowym i osiąga największe nasilenie podczas miesiączki. Ból może mieć charakter zmienny np. dotyczy całej jamy brzusznej lub jej fragmentów.
